VIP seminar:Obnovljivi izvori energije

Pred Srbijom, koja kasni više od 30 godina za zemljama koje su na vreme prepoznale problem energetske krize, težak je zadatak, ali kako je potpisnica brojnih protokola i dokumenata u ovoj oblasti, došlo je vreme da ih ispunjava.

Osim toga, ni potencijalni strani investitori u ovoj oblasti kao preduslov traže sređenu zakonsku regulativu i stabilne cene, rečeno je juče na seminaru koji je u organizaciji VIP-a održan u Skupštini opštine Kanjiža.

Države iz Energetske zajednice Jugoistočne Evrope i EU u obavezi su da povećaju udeo obnovljivih izvora energije (OEI) u ukupnoj energetskoj potrošnji sa 6 na 12%, do 2010, udeo OIE u proizvodnji električne energije na 22%, kao i da povećaju udeo biogoriva na 5,75% u ukupnoj potrošnji goriva na transport. Nova zakonska rešenja, koja Srbiju približavaju tom cilju mahom su još u pripremi.

Slobodan Cvetković, savetnik u Ministarstvu životne sredine i prostornog planiranja naveo je da je u Srbiji 2007. godine iz OIE proizvedeno 0,81 Mten (miliona tona ekvivalenta nafte) električne energije i 0,026 Mten biodizela, dok ima potencijala da se godišnje dobije i do 3,83 Mten. Postupak za dobijanje dozvola i odobrenja trenutno je dugotrajan i komplikovan, ali je on rekao da se na tome radi, navodeći da Nacrt zakona o uređenju prostora i izgradnji predviđa znatno skraćenje tog postupka. Takođe, Zakon o proceni uticaja na životnu sredinu, usvojen u maju, skraćuje skraćuje rok za izdavanje saglasnosti na studiju uticaja na životnu sredinu, Zakon o upravljanju otpadom, takođe iz maja, reguliše korišćenje otpadnih tokova za proizvodnju energije, Nacrt zakona o energetici uvodi proizvodnju, transport, skladištenje i trgovinu biogorivom kao energetsku delatnost, kao i povlašćene proizvođače električne energije (svi OIE osim hidroelektrana i postrojenja na biomasu većih od 10 MW), čiju će  celokupnu proizvodnju elektrodistribucije biti dužne da preuzmu. Cvetković ja kao naročito važne naglasio i feed in tarife za ove proizvođače, što je izuzetno značajan podsticaj investitorima.

Dušanka D.Sremački, pokrajinski sekretar za arhitekturu, urbanizam i graditeljstvo je naglasila da u tom procesu izuzento važni kvalitetni prostorni planovi, a da je danas još uvek na snazi prostorni plan RS iz 1996. godine i da je u decembru Vlada RS donela Odluku o izradi Strategije prostornog razvoja RS do 2020. godine, kao i da su u toku  pripreme za izradu Regionalnog prostornog plana Vojvodine. Ona je naglasila da novi zakon predviđa obavezno pribavljanje sertifikata o energetskim svojstvima objekata kao sastavnog dela tehničke dokumentacije za izdavanje upotrebne dozvole, što znači da po donošenju tog zakona neće biti moguće prodavati objekte bez te saglasnosti.

Pored još uvek nezavršene zakonske regulative, pomoćnik pokrajinskog sekretara za energetiku i mineralne sirovine Milan Čežek je naveo i da socijalna cena struje obeshrabruje svakog potencijalnog investitora. On je sugerisao opštinama da što hitnije zaposle lice koje bi se bavilo isključivo problematikom OIE, komuniciralo sa nadležnima, investitorima, donatorima, pratilo konkurse i izmene i dopune u zakonima, kao i da što hitnije naprave strateške razvoje svojih opština, plan uštede energije i odrede lokacije za izgradnju potencijalnih energetskih objekata.

Jedan od govornika na seminaru bio je i Rajko Bojčić, direktor preduzeća Wind Power iz Hrvatske, koji je podsetio da u Hrvatskoj još od 2003. postoji Zajednica OIE, koju su osnovali proizvođači opreme, investitori i preduzeća, među kojima i ona velika poput HEP, INA, Hrvatske šume, Končar, ali i fakulteti, NVO sektor i dr. Kako je naveo, naši susedi su u velikoj meri sredili zakonsku regulativu i tamo od 2004. godine već postoje povlašteni proizvođači koji imaju pravo na podsticajnu cenu putem tarifnog sistema za proizvodnju električne energije iz OIE i kogeneracije. Uz mesečni dodatak na cenu za struje od samo jedne do dve kune, rekao je Bojčić, u Hrvatskoj bi se do 2010. godine moglo izgraditi oko 300 MW novih objekata OIE, što odgovara vrednosti od 350 do 400 miliona evra.

Aleksandar Stojkov, viši stručni saradnik u USAID Projektu za razvoj konkurentnosti, u okviru kojeg je urađena Studija opravdanosti korišćenja drvnog otpada u Srbiji, ukazao je da Srbija ima značajne potencijale za proizvodnju biomase iz drvnog otada, dok je Vojvodina više upućena na poljoprivredni otpad. Sirovine za proizvodnju drvenih peleta mogle bi direktno iz šuma ili sa njiva ići u jednu od 1500 pilana u Srbiji, jer za drveni paletama trenutno u EU vlada veliko interesovanje.

Još jednu studiju predstavio je mr Veroslav Janković, saradnik Jefferson instituta, koja je pokazala da je Srbija u ovom trenutku energetski krajnje neefikasna. Srpske energetske agencije, kako je rekao, pate od hroničnog nedostatka kvalifikovanih kadrova koji mogu da predvode promene u ovoj oblasti. On je zato ukazao da bi što pre trebalo obezbediti stručno usavršavanje i obuku, kao i da bi Ministarstvo rudarstva i energetike trebalo da ubrza proces uspostavljanja Instituta za energetiku, koji bi objedinio javni i privatni sektor i stanovništvo. Studija ovog instituta daje sedam preporuka neophodnih za regulisanje ove energetske oblasti, među kojima i pojednostavljenje procedura dobijanja dozvola kako bi se olakšala i ubrzala izgradnja vetro, hidro i elektrana na biomasu, kao i da bi Agencija za energetiku trebala da razvije metodologiju formiranja cena kojim se stimuliše štednja i korišćenje OIE.

Prema rečima Branislava Bugarskog, diretkora VIP-a, tema OIE je vrlo značajna za podsticaj priliva stranih investicija i VIP se za nju opredelio iz više razloga, od kojih je jedan Studija FDI Intelligence o uticaju svetske ekonomske krize na performanse i potencijale određenih sektora. Rađena je prošle godine, a pokazala je da OIE i poljoprivreda spadaju u sektore sa niskim rizikom, sa mogućnošću otpuštanja manjom od 5%. Takođe, prema podacima iz ove studije, sektori koji beleže najveću stopu rasta su upravo sektori obnovljivih izvora energije i prehrambeni sektor. To su ujedino dva sektora koja u Vojvodini imaju veliki potencijal. Obnovljivi izvori energije-potencijal za budućnost je 13. modul seminara Znanjem do investicija, kojim VIP već četiri godine svoje partnere iz vojvođanskih opština informiše o trendovima i procesima realizovanja stranih investicija u AP Vojvodini. VIP je već za kraj juna najavio sledeći seminar, čija će tema biti Razvijanje lanca snabdevanja u prehrambenoj industriji.

Seminaru je prisustvovalo je 93 predstavnika 24 opštine Vojvodine. Ne čude ni veliko interesovanje, ni izbor Kanjiže, opštine koja ima glinu, gas i termalnu vodu ali u kojoj su, kako kaže predsednik opštine Mihalj Njilaš, svesni da će ovi izvori jednom nestati i da se, kao i sve druge opštine u Srbiji, moraju usredsrediti na obnovljive izvore energije. Kanjiža je jedna od opština koja je počela da razmišlja o svojoj energetskoj budućnosti, pa se u njoj vode već pregovori o izradi vetroparkova i korišćenju biotermalne energije, i vrše merenja koje pokazuju dobre rezultate.